Pliki cookies – do czego służą i jak je znaleźć?

Używanie plików cookies przez współczesne strony internetowe jest standardem – bez tej prostej technologii korzystanie z internetu byłoby zdecydowanie mniej praktyczne. 

Pisaliśmy już o tym, czym są pliki cookies oraz w jaki sposób z nich korzystać, aby było to zgodne z prawem. Z wpisu Pliki cookies. Co to takiego i jak wykorzystywać je zgodnie z prawem dowiesz się np., jak uzyskać zgodę na wykorzystywanie plików cookies. Dziś sprecyzujemy, na czym polega ich działanie oraz wskażemy, w jaki sposób uzyskać informacje o plikach cookies wykorzystywanych na danej stronie. 

Co znajdziesz w tym artykule?

• Do czego służą cookies?
• Jak działają pliki cookies?
• Jak uzyskać informacje o plikach używanych przez daną stronę?

Do czego służą cookies?

W telegraficznym skrócie, pliki cookies to technologia, która pozwala na zapamiętanie przez przeglądarkę niektórych informacji pochodzących ze stron internetowych. Te zapamiętane dane mają wpływ na dalsze korzystanie z witryny. Dzięki nim możliwe jest zachowanie ciągłości w przeglądaniu stron internetowych, co jest korzystne zarówno dla użytkowników, jak i twórców serwisów. 

Często to właśnie pliki cookies umożliwiają użytkownikom zalogowanie się do serwisu, a następnie przeglądanie go bez konieczności logowania się do każdej kolejnej podstrony. Przykładem może być również składanie zamówienia w sklepie internetowym w ramach szeregu rozłożonych w czasie interakcji – najpierw dobieramy produkty do koszyka, następnie uzupełniamy dane zamawiającego i przechodzimy do płatności. Mimo wielokrotnej zmiany podstrony danej witryny, przeglądarka wciąż przechowuje i wymienia z serwerem dane gwarantujące, że nasze działania w obrębie sklepu dotyczą aktualnie tworzonego zamówienia.

Dla właścicieli serwisów pliki cookies mogą też być pomocą w uzyskiwaniu wiedzy na temat użytkowników. Wykorzystując tę technologię, można poznawać sposób ich zachowań, drogi którymi trafiają na stronę, a także to, jakie działania podejmują w odniesieniu do upływającego czasu. Trzeba tu jednak mieć na uwadze, że taka analiza działań użytkownika wymaga jego uprzedniej zgody, o czym pisaliśmy już w naszym poprzednim wpisie.

Uprzednia zgoda jest wymagana także w przypadku wykorzystywania plików cookies do celów marketingowych. Niektóre narzędzia wyświetlające użytkownikom profilowane reklamy wykorzystują do tego celu właśnie pliki cookies, które zapamiętują fakt odwiedzenia przez użytkownika danej witryny. Dzięki temu polecane mu reklamy będą lepiej dopasowane do jego dotychczasowych działań podejmowanych w internecie.

Jak działają pliki cookies?

Większa część komunikacji przeglądarki internetowej z serwerami opiera się na protokole HTTP. Jego ważną cechą jest to, że nie zachowuje on żadnych informacji o wcześniejszej interakcji z nami. Ma niewątpliwe zalety – pozwala to na zmniejszenie obciążenia serwera, z którym się komunikujemy. Z drugiej jednak strony, nie pozwala na zapamiętanie czegokolwiek dla użytkownika ani zebrania danych dotyczących użytkowania strony.

Jak już jednak omawialiśmy wcześniej, zbieranie informacji jest istotne i zajmują się tym właśnie pliki cookies. Są one tworzone na podstawie polecenia z serwera, z którym się łączymy do naszej przeglądarki internetowej, właśnie po to by zapisać pewne informacje. Plik cookie to tekst, w którym określone są jego parametry. 

Podczas komunikacji z serwerem nasza przeglądarka przesyła pliki cookies i informuje o rzeczach, które twórca strony chciał w jakimś konkretnym celu zapisać. Może to być np. fakt, że odwiedzaliśmy już daną stronę, kliknęliśmy na niej w jakiś odnośnik lub dodaliśmy produkt do koszyka.

Każąc zapisać plik cookie naszej przeglądarce, twórca strony internetowej może zdefiniować pewne atrybuty. Obowiązkowymi jest nazwa i wartość „ciasteczka”, można również zdefiniować jego datę ważności, zakres jego użycia na stronie/domenie (np. tylko na polskiej wersji strony) oraz to, czy będzie ono widoczne tylko wtedy, gdy strona będzie wykorzystywała bezpieczny protokół (HTTPS). Jeśli „ciasteczko” nie ma zdefiniowanej daty ważności, jest wówczas ciasteczkiem „sesyjnym”, czyli znika przy zamknięciu karty przeglądarki. Warto mieć na uwadze, że wiele przeglądarek internetowych posiada jednak mechanizm przywracania sesji, który odtwarza otwarte zakładki przy ponownym otwarciu przeglądarki. W takiej sytuacji ciasteczka zostaną przywrócone, jak gdyby przeglądarka nie została uprzednio zamknięta.

Na podstawie tych małych plików programiści stron internetowych są w stanie tworzyć bardzo zaawansowane programy operujące na nich. Jednak i to rozwiązanie nie odpowiada na wszystkie potrzeby, które rosną razem z rozwojem technologii internetowych.

Warto mieć świadomość, że technologia cookies jest jedną z wielu, które pozwalają na przechowywanie danych potrzebnych do przeglądania na urządzeniu użytkownika. Technologie takie jakie Web Storage, IndexedDB czy WebSQL są, tak jak cookies, obsługiwane przez większość wiodących przeglądarek internetowych i chętnie wykorzystywane przez twórców stron, ponieważ dają często szersze i bardziej dostosowane do ich potrzeb możliwości.

Jak uzyskać informacje o plikach używanych przez daną stronę?

Właściciele stron internetowych, które pozostawiają pliki cookies w przeglądarce, mają obowiązek poinformować o tym użytkowników. Częstą praktyką jest stosowanie banerów informacyjnych, widocznych od razu po wejściu na stronę, z których trafimy do odpowiedniego wykazu. Jeżeli takiego baneru lub odnośnika nie ma, warto skierować swoją uwagę na politykę prywatności serwisu. Zdarza się też tak, że informacje o ciasteczkach znajdują się w osobnym dokumencie, zwanym „polityką cookies” lub „deklaracją cookies”. Nie ma ścisłych zasad co do sposobu prezentacji tych informacji, jednak przepisy nakazują, aby zostały one udostępnione.

W przypadku tworzenia własnego dokumentu informującego o plikach cookies, najpierw trzeba zebrać informacje o wszystkich tych plikach wykorzystanych w obrębie witryny. Często można je uzyskać od dostawcy oprogramowania do prowadzenia sklepu internetowego lub od firmy, której zleciliśmy wykonanie strony. 

Aby samemu ustalić listę wykorzystywanych na stronie plików cookies, pomocne będą narzędzia do ich analizy. Jednym z nich jest Cookiebot. Narzędzie to potrafi automatycznie sprawdzić i przedstawić listę plików cookies wykorzystywanych w obrębie sklepu lub serwisu – chyba że dane pliki zapisują się u użytkownika dopiero po wykonaniu jakiejś dodatkowej akcji, np. po zalogowaniu do konta. W takim przypadku – nieobsługiwanym automatycznie przez Cookiebot – pliki cookies należy sprawdzić osobno, np. za pomocą metod opisanych poniżej. 

Możliwość sprawdzenia wykorzystywanych przez daną stronę plików cookies daje też każda z przeglądarek internetowych. Wystarczy kliknąć przycisk „F12” lub użyć skrótu klawiszowego „CTRL + SHIFT + I” (lub w przypadku przeglądarki Safari – „Option + Command + A”), a następnie wybrać odpowiednią zakładkę dla przeglądarki:

• dla Chrome – zakładka „Application”
• dla Mozilli Firefox – zakładka „Dane”
• dla Edge – zakładka „Application”
• dla Opery – zakładka „Application”
• dla Safari – zakładka „Pamięć” *

* w przypadku Safari konieczne jest wcześniejsze włączenie obsługi menu deweloperskiego. Można to zrobić wybierając w menu u góry ekranu zakładkę „Safari” następnie „Preferencje”.

Z prawej strony ukażą nam się rozwijalne listy, pozwalające podejrzeć, jakie dane są przechowywane za pomocą którego z rozwiązań. Można tam podejrzeć także informacje na temat ważności plików cookies i ich pozostałych atrybutów oraz usuwać konkretne pliki.

Należy pamiętać, że metoda ta sprawdza pliki cookies w obrębie danej strony internetowej (np. jednej podstrony), a nie całej witryny serwisu czy sklepu.

W przypadku przeglądarki Google Chrome pomocny może okazać się także wykaz plików cookies dostępny po kliknięciu w przycisk kłódki w pasku adresu. Na przykładzie strony naszego Kreatora, opcja ta powinna wyglądać w ten sposób:

Po kliknięciu przycisku “Pliki cookie” pojawi się lista wykorzystywanych przez daną stronę internetową plików cookies. Co istotne, tak jak w przypadku poprzedniego rozwiązania, metoda ta nie pozwala na automatyczne sprawdzenie plików cookies wykorzystywanych w obrębie całej witryny ze wszystkimi jej podstronami.